---

Bakkerij Bandsma sluit na ruim honderd jaar de deur.

Drie generaties Bandsma hebben vanuit de Buorren 68 brood gebakken en verkocht.
De laatste houdt er op 31 december mee op.
Jan Bandsma, kleinzoon van de oprichter is nu 67 en heeft geen opvolger.
Zijn vier dochters hebben allemaal banen die weinig met brood bakken te maken hebben.
Hoewel het hem toch moeilijk valt en veel dorpelingen niet geloven dat hij er echt mee ophoudt, weet hij honderd procent zeker dat oudjaarsdag de deuren voor het laatst open gaan.
Dan krijgen Jan en zijn vrouw Hiltje eindelijk tijd om dingen te doen waar ze zelden aan toe gekomen zijn, zoals met de boot weg en in het huis aan de gang.

Op 12 mei 1885 opende grootvader Jan Christiaan Bandsma zijn bakkerswinkel.
Het was een bestaand bedrijf opgericht door bakker Visser en in een advertentie in de Franeker Courant van 17 mei dat jaar beveelt Visser zijn opvolger warm aan zijn klanten aan.
Het was trouwens zijn vrouw Afke die altijd in de winkel te zien was en de klanten hielp.
Gebruikelijk in die tijd want vrouwen deden volgens kleinzoon Jan het werk, terwijl de mannen zich onledig hielden met drinken en spelen.
Aardig is het feit dat Afke Dijkstra, zijn grootmoeder, de dochter was van de bekende Friese dichter Waling Dijkstra, die trouwens ook uit een bakkersfamilie kwam.

,,Mijn grootmoeder verkocht niet alleen brood, maar ook hoedjes.
Ze had er zelfs een etalage voor ingericht.
Dat komt, omdat ze voor haar trouwen in een hoedenwinkel werkte, in Leeuwarden.
Vader volgde grootvader in de bakkerij op maar toen het mijn beurt was, vertelde ik dat ik liever ging varen.
Ik had Mulo gedaan en wilde helemaal geen bakker worden.
De oorlog brak uit waardoor ik toch in de zaak kwam en in 1951 namen Hiltje en ik het bedrijf over.
Zeven bakkers zaten er toen in Tzummarum en de concurrentie was groot.
Je moest hard werken.
Om vier uur je bed uit, bakken en dan de spullen uitventen tot ver in de omtrek, terwijl Hiltje in de winkel stond.
Eenmaal klaar met venten ging ik opnieuw de bakkerij in, nu om banket te maken.
Met sinterklaas werd er extra hard en lang gewerkt en de hele huiskamer stond dan vol met sinterklaas producten.
Zelfs chocoladeletters maakte ik zelf.
Ondanks de drukte was dat altijd een mooie tijd".

In 1963 kwam er verandering in, want Hiltje werd ziek.
Jan Bandsma besloot toen in dienst te treden bij bakkerij Overzet in Harlingen.
De daar gebakken producten werden in de loop van de ochtend meegenomen naar Tzummarum en daar verkocht en die situatie is blijven bestaan tot vijf jaar geleden, toen Jan in de VUT ging.
Wel bleef hij ook daarna brood en banket van de Harlinger bakkerij betrekken en nog steeds gaat hij er elke dag om acht uur heen om de spullen te halen.

Afbouwen

Het laatste jaar zijn Hiltje en Jan langzaam aan het afbouwen.
Vorig jaar al is zij gestopt met het winkeltje in bejaardentehuis Nij Bethanië, nadat ze dat zeventien jaar lang had gerund en sinds deze zomer is de winkel aan de Buorren op woensdag gesloten.
Het uitventen van brood zal Jan Bandsma echter tot de laatste dag blijven doen: op dinsdag, donderdag en zaterdag.
Het bakkersechtpaar vertelt dat er zich nogal wat veranderingen in het eet en snoeppatroon hebben" voorgedaan.
,,Vroeger werd er veel meer brood gegeten dan nu, maar daar staat tegenover dat er nu meer gesnoept wordt.
Kreeg je vroeger bij hoge uitzonderlng een pensee of een krakeling bij de koffie, nu zijn er zoveel verschillende soorten koeken en die worden ook allemaal gekocht.
En om terug te komen op sinterklaas, destijds, toen onze kinderen klein waren, werd er op 5 december veel snoep gegeven, marsepein, chocola, noem maar op.
Nu zijn daar dure kado's voor in de plaats gekomen.

Wanneer ze straks gestopt zijn, zullen Jan en Hiltje ongetwijfeld vaak terugdenken aan die bijna veertig jaar dat ze in de bakkerswinkel stonden.
Het was hard werken, maar ze hadden er toch ook veel plezier in.
Vooral de sociale kontakten, het dagelijks omgaan met mensen hebben ze altijd als zeer positief ervaren.
,,Ik denk", zegt Hiltje,,. dat we dat nog het meeste zulen missen".

Franeker Courant 30-11-1988.