STAMREEKS JOHANNES KUIKEN
De familienaam Kuiken kwam in 1947 in Nederland 633 keer voor (waarvan 418 keer in Friesland) en in 2007 908 keer (ruim 400 keer in Friesland).
De hier beschreven Johannes Kuiken stamt af van de eerste Hollandse kolonisten in het in 1505 bedijkte Bildt.
Klaas Willemsz., de vroegste Friese generatie, staat vanaf 1527 te boek als pachter tussen
St-Jacobiparochie en St.-Annaparochie.
Zijn weduwe Marietje kocht in 1550 een lijfrente in Leiden.
In 1566 werden te Sassenheim in een akte van bekendheid zijn vader en grootvader vermeld: Willem Stevensz. en Steven Huigenz. (leefden Sassenheim omstreeks 1500).
De vader is in andere Hollandse bronnen teruggevonden, de grootvader niet.
Een in 1504-1505 postuum vermelde naamgenoot werd in 1451 vicaris op het St.-Antoniusaltaar in Sloten (N.-H.), een stichting van zijn vader Huig Stevensz.
Deze priester Steven Huigenz. (die zich in 1443 mogelijk als ‘Steven Huigenz. van Amsterdam’ als artes-student in Leuven inschreef) kon niet in verband worden gebracht met Sassenheim.
De bij- of toenaam Kuiken was in het Bildt al vóór 1700 tot achternaam versteend.
Mogelijk gaat deze naam terug op voorvader Steven Klaasz. (IV), die in 1583 voor het Hof van Friesland als (kennelijk aangenomen) zoon en erfgenaam van de Bildtboer Pieter Cornelisz. Kuiken optrad.
In de achttiende eeuw waren regelmatig leden van de familie actief in het plaatselijk bestuur, waarvan één tak nog in de Franse tijd.
Uit laatstgenoemde tak stammen de patrtiotse politicus Dirk Cornelis Kuiken (1746-1811) en de progressieve courantier Johannes Kuiken Jzn (1860-1936) te St.-Annaparochie, die onder meer actief was in de sociaal-democratische beweging en de kiesrechtbeweging.
Hij was een achterneef van de hierna als generatie XII beschreven Johannes (Cornelis) Kuiken.
Een zijtak in vrouwelijke lijn nam in 1811 van moederszijde de naam Kuiken over en sloot zich na 1886 aan bij de doleantie.
Hieruit stamt onder meer de familie Kuiken die sinds 1950 vanuit Emmeloord een bekende handel in landbouwmachines drijft.
Een andere staak van deze zijtak bloeit sinds 1893 in de Verenigde Staten, vooral in New Jersey en New York.
Het familiearchief Kuiken, geïnventariseerd door Johannes Kuiken Jzn, wordt bewaard op Tresoar te Leeuwarden (toegang 318-22).
Archivalia
Centraal Bureau voor Genealogie, Den Haag: KNGGW-dossier Bonteman alias Wassenaar (www.cbg.nl).
Het Utrechts Archief: Domproosdij, proosdij Oudmunster (www.hetutrechtsarchief.nl).
Historisch Centrum Leeuwarden: protocol notaris Cleuting 1554-1585 (regesten in P.Th. Zwart, ed., Protocol Cleuting, Leeuwarden 1970).
Nationaal Archief, Den Haag: abdij Leeuwenhorst, abdij Rijnsburg (www.nationaalarchief.nl).
Stadsarchief Amsterdam: Nederlands Hervormde gemeente Sloten (http://stadsarchief.amsterdam.nl).
Tresoar, Leeuwarden: DTB, Hof van Friesland, nedergerechten, familie Hoogland, familie Kuiken (www.tresoar.nl).
Literatuur
W. Bergsma, ‘Dirck Jansz. Syn Memorien’, Bydragen ta pleatslike skiednis IV (1996) 57-78.
K. Draaisma, Geschiedenis van Roptazijl (Leeuwarden 2010).
J. Frieswijk, ‘Johannes Kuiken Jz.’, www.iisg.nl/bwsa/bios/kuiken.html.
B. Kuiken, Familie Kuiken: 100 jaar in landbouw en industrie (Emmeloord 1993).
J.C. Kuiken, Dagboek van Joh. C. Kuiken, www.oudtzummarum.nl/html/dagboekroptazijl.htm.
K. Kuiken, ‘Harlinger en Bildtse doopsgezinden’, De Vrije Fries 83 (2003) 9-46.
K. Kuiken, ‘Memoriecultuur en clangevoel op Het Bildt 1566-2006: van Steven tot Rembrandt’, De Vrije Fries 90 (2010).
K. Kuiken, ‘Bildtboer op het Binnenhof. De burger D.C. Kuiken (1746-1811) in Den Haag’, De Nederlandsche Leeuw 127 (2010) 38-44.
K. Kuiken en A. van Poelgeest, ‘Bonteman alias Wassenaar: fictie en verbeelding van een 16e-eeuwse migrantenfamilie’, De Nederlandsche Leeuw 118 (2001) 665-710.
J.J. de Waal Malefyt, Some Late 19th and Early 20th Century Dutch Immigrant, Reformed and Christian Reformed Families of Bergen and Passaic Counties, New Jersey(Biographies, Ancestors, and Genealogical Descendants) 2 (Poestenkil NY 2000).
H. Sannes, Geschiedenis van Het Bildt I-III (Leeuwarden 1951-1956).
H. Sannes, Grafschriften tussen Flie en Lauwers II: Het Bildt (Leeuwarden 1952).
Stamreeks
I. Steven, priester?, in een akte uit 1566 postuum vermeld als Steven Huigenz., naaste verwant van Huig Jacobsz. te Lisse (aldaar vermeld 1477-1505, heemraad, in 1497 kloostermeier van Leeuwenhorst); hieruit: Willem, volgt II.
II. Willem Stevensz., in 1479 belender te Hoogteilingen onder Sassenheim, in 1494-1530 kloostermeier van Rijnsburg op 30 morgen land in Sassenheim tussen Rijnsburg en Warmond; tr. N.N.; hieruit onder meer:
Klaas, volgt III.
III. Klaas Willemsz., pacht onder meer land in de ‘Gerrit van der Laanskavel’ te Sint Jacobiparochie en Sint-Annaparochie 1527-1548, postuum vermeld 1550; tr. Marietje, treedt op als zijn weduwe te Leiden (1550) en Sint-Jacobiparochie (1555 en 1572); hieruit onder meer:
Steven, volgt IV.
IV. Steven Klaasz., boer, leeft Sint-Jacobiparochie 1554-1612, in 1578 aangeslagen voor 3 gulden, in 1583 ‘zoon’ en erfgenaam van Pieter Cornelisz. Kuiken; tr. (1e) Janke, leeft Sint-Jacobiparochie 1555, d.v. Laurens Koster; tr. (2e) Neeltje, leeft Sint-Jacobiparochie 1607, d.v. Arjen Schijf; uit (1e) onder meer:
Jacob, volgt V.
V. Jacob Stevensz., boer en bestuurder, leeft Sint-Jacobiparochie 1596-1637, dorpsvolmacht 1596-1606,
bijzitter grietenijgerecht Het Bildt 1606-1609, koopt in 1626 de brouwerij en stokerij van de menist ds. Yme Jacobsz. de Ring aan de Zoutsloot te Harlingen; tr. Christina Arjensdr. Schijf, vermeld Sint-Jacobiparochie 1614-1626, begraven Sint-Jacobiparochie 1627, hieruit onder meer:
Jan, volgt VI.
VI. Jan Jacob Stevensz.z., boer en bestuurder, leefde Sint-Jacobiparochie 1623-1655, dorpsvolmacht in 1623 en 1628, dienaar doopsgezinde gemeente Het Bildt 1621, gereformeerd armvoogd Sint-Jacobiparochie 1632- 1633, vermeld als ‘menist’ op stemkohier 1655; tr. 1629 (gerecht Het Bildt) Dieuwer, leeft nog Sint-Jacobiparochie 1649, d.v. Arjen Simonsz. en Katrijn Waling Walingsz.dr.; hieruit onder meer:
Jacob, volgt VII.
VII. Jacob Jans Kuiken, boer, gereformeerd armvoogd Sint-Jacobiparochie 1691, ontvanger Sint-Jacobiparochie 1700-1703, post. verm. Sint-Jacobiparochie 1704; tr. (1e) Sint-Jacobiparochie 1668 Neeltje, leeft Sint- Jacobiparochie 1646-1678, d.v. Willem Dirk Arjens en Machteld Arjens; tr. (2e ) Sint-Jacobiparochie 1679 Antje, leeft nog 1704, post. verm. 1724, d.v. Dirk Arjensz. en N.N., uit (1e ) onder meer:
Cornelis, volgt VIII.
VIII. Cornelis Jacobs Kuiken, Sint-Jacobiparochie 1699-1748, boer; tr. Sint-Jacobiparochie 1735 Grietje Johannes Kuik (LVP 1710 - Sint-Jacobiparochie 1747), d.v. Johannes Dirks Kuik en Hendrikje Freriks, weduwe van Leendert Leenderts; hieruit onder meer:
Jan, volgt IX.
IX. Jan Cornelis Kuiken, boer en patriots politicus, Sint-Jacobiparochie 1744 – Sint-Annaparochie 1801, in 1796 rechter in het revolutionair gerecht te Sint-Annaparochie; tr. Sint-Jacobiparochie 1765 Maartje Eelkes, Sint-Annaparochie 1726 – Sint-Jacobiparochie 1804, d.v. Eelke Eelkes, in 1749 ‘schipper bij de reis te Holwerd’, en Stientje Boyens uit Sint-Annaparochie; hieruit onder meer:
Jan, volgt X.
X. Jan Jans Kuiken, boer en patriots bestuurder, Sint-Jacobiparochie 1773 – Sint-Annaparochie 1844, eerste luitenant Bildtse fusilliers 1798, strijdt in 1799 tegen de Engelsen bij Staveren, Joure en Harlingen, pacht in 1805 een boerderij aan de Nieuwebildtdijk, adjunct-maire Sint-Annaparochie 1813-1814, volmacht polder Bildtpollen 1812 en 1839, stichter Lagere School Oudebildtdijk 1812, in 1826 onderscheiden voor optreden bij de Bildtse watersnood van 1825; tr. Sint-Annaparochie 1800 Lijsbert Johannes Pars, Sint-Annaparochie 1779-1851, d.v. Johannes Wiltjes Pars en Froukje Sjoerds; hieruit onder meer:
Cornelis, volgt XI.
Brieven uit 1799 in familiearchief Kuiken; pachtcontract uit 1805 in familiearchief Hoogland, inv. nr. 852.
XI. Cornelis Jans Kuiken, Sint-Jacobiparochie 1812-1872, strandmeester Bildtpollen 1839-1872; tr. Het Bildt 1839 Antje Dirks Kuiken, Sint-Jacobiparochie 1820 – Sint-Annaparochie 1885, d.v. Dirk Reimers (na 1811: Kuiken) en Klaasje Beerts Kuiken; hieruit onder meer:
Johannes, volgt XII.
XII. Johannes Kuiken, Nieuwebildtdijk 1859 – Sint-Jacobiparochie 1945, wadvisser en provinciaal sluiswachter te Roptazijl; tr. Het Bildt 1884 Ettje Tjepkema, Oudebildtdijk 1857 – Sint-Jacobiparochie 1938, d.v. Johannes Jacobs Tjepkema en Neeltje Dirks Kuiken; hieruit 4 zonen en een dochter.
Johannes liet een dagboek na.
2010 dr. Kees Kuiken (www.prosopo.nl)