Yeb Hettinga wil eigen collectie in Firdgumer school tonen.
17-08-1999
De Friese boerenzoon Yeb Hettinga(61) trok rond zijn twintigste de wij de wereld in.
In 1985 keerde hij terug naar zijn geliefde Friesland. Tot voor kort had hij een agrarisch bedrijf in Firdgum. Hettinga is inmiddels verhuisd naar Menaldum, maar Firdgum zal bij hem altijd in beeld blijven. De ex-boer heeft het voormalige Firdgumer dorpsschooltje gekocht om er een museum van te maken. „Ik bin opholden fan buorkjen om't ik ek noch in oare ynfolling oan myn-libben jaan woe.
Eize de Boer ,
Yeb Hettinga woont sinds eenmaand of vier in een monumentale boerderij in de buurtschap Fjouwerhús bij Menaldum. Delen van de schuur en het bûthús dienen als opslagruimte voor de enorme collectie curiositeiten, oudheden en bodemschatten, die Hettinga
verzamelde in de periode dat hij in het agrarisch bedrijf zijn brood ver-diende. In de tijd dat hij in Groesbeek woonde, wist hij onder meer een collectie munitie en bijzondere stenen te vergaren.
Uit de drie terpen op het zeventig hektare metende grondgebied van Camstra State in Firdgum, waar hij veertien jaar woonde en werkte, haalde Wietse Leistra op het land van Hettinga een collectie munten, aardewerk en andere voorwerpen naar boven. Het verzamelen, het 'sneupen' en de belangstelling voor historie was altijd meer dan een hobby voor hem en ook meer dan nostalgie. „Je moatte mei de tiid meigean. Ien dy't meirint mei de tiid, rint it maklikst. Mar je moatte it âlde wol koesterje. Je kinne sa’n soad fan dy âlde
dingen leare.”
Zijn (passie heeft Hettinga altijd met anderen willen delen. Met toe- wijding vertelde hij de verhalen over zijn collectie oudheden en
bodemvondsten aan belangstellenden.
„Yn Groesbeek die ik dat al en yn Furdgum bin ik dêr fierder mei gien. Nêst it buorkjen haw ik dêr a1tyd tiid foar frijmeitsjekinnen.”
Gastenboeken tonen aan dat vele duizenden belangstellenden uit alle windstreken in de loop der jaren Hettinga's verzameling
hebben bewonderd en de uitleg hebben aangehoord. Toch zal Hettinga, nu hij niet meer boer is, ongetwijfeld nog veel meer tijd in zijn passie steken. „It is no myn berop wurden.”
Vier jaar geleden kocht Hettinga de voormalige openbare school in Firdgum. Het in 1902 gebouwde pand deed tot 1937 dienst als school. Daarna werd het gebouw gebruikt als opslagruimte.
Hettinga wil het pand als museum inrichten en er met de mogelijkheid voor het houden van culturele activiteiten tevens een soort dorpshuisfunctie aan geven. De zolder zal dienst doen als opslagruimte voor de spullen van de Oudheidkundige Vereniging Barradeel, waar Hettinga voorzitter van is.
De naam van het Firdgumer museum wordt De Alde Skoalle. De buitenkant van het gebouw is inmiddels grondig opgeknapt. Binnen moet nog het één en ander gebeuren. „It hat even tiid nedich”, zegt Hettinga, „want wy dogge it allegear sels.”
Zijn rechterhand bij alle opknap en reparatiewerk is Firdgumer Theo van der Walt. „Dat is in fakman dy't werklik alles kin. Mar der is ek in hiel soad dom wurk te dwaan en dêr rêd ik my sels wol mei.”
CANADA
Yeb Hettinga is nu 61. Hij groeide op in een rooms-katholiek en
kinderrijk boerengezin in Klooster Lidlum bij Oosterbierum. Echt in het gareel lopen deed Yeb in zijn jonge jaren niet. „Ik wie doe al oars as de oaren." Op de scholen die hij bezocht was hij bepaald niet het leergierigste jongetje uit de klas. Hettinga herinnenert zich nog goed wat een van de leraren destijds tegen hem zei: „Yeb, ik mag je wel, maar ik kan je niet “in de klas hebben.”
Yeb vond destijds dat hij als boerenzoon thuis nogal karig bedeeld werd. „Ik krige fiif (güne büsjilt mar ik koe in arbeiderssoan dy’ sân en in heale gúne krige; Doe’t ik dêr thús in baltsje oer opsmiet, sei ús heit: 'Asto it ergens oars better krije kinst as thús, dan moatst fuortgean’.
Yeb liet zich dat geen twee keer zeggen. Het avontuur lonkte en hij
vertrok,. naar Canada. Hij werkte er onder meer in de ijzermijnen in
het noordelijke gebied. ,,Ik haw dêr fan alles wol by de ein hân."
Toen hij nog maar net vertrokken was, leerde Yeb het leven kennen.
,,Doe't ik, dêr fjirtjin dagen wie, wist ik wa't myn heit en mem,
wiene. Pas as je se kwyt binne, witte je wat je misse. Ynienen wie
alles net mear fanselssprekkend. It wie in hiele striid om troch de tiid
te kommen. It wie dêr in bikkelhurd bestean. Foaral yn it begjin
wie it in drama. Ik bin doe withoefaak bestellen, Ik haw it dêr uteinlik trije jier folholden.”
Yeb keerde terug naar Nederland, leerde er zijn vrouw kennen en werd boerenknecht in Groesbeek bij Nijmegen. „Neil seis jier hold de boer dêrop en koe ik de pleats mei tachtich hektare grûn hiere. It wie in hiele gok, want ik hie gjin sint. Mar it is slagge en letter koe ik de pleats oernimme., Ik haw noch sa'n tsien jier eigner west. Doe haw ik de boel ferkocht oan 'e Golfclub Nijmegen. Wêrom’t ik dat dien haw? Miskien wol om it aventoer. Mar ek om't myn woartels yn Fryslân leine. Ik woe werom. Ik tink dat Friezen om utens oer it generaal mear fan Fryslân hâlde as de Friezen dy't yn Fryslân wenje. It wie yn myn gefal fergelykber mei it missen fan myn âlders,doe't ik yn Amearika siet: je moatte itearst kwyt wêze.”
De Hettinga's trokken in 1985 naar Firdgum, naar Camstra State. „Wy hawwe dêr in prachtige tiid hân. Furdgum is in hiel bysünder doarp. Elkenien, dus ek ien dy”t der op 'e iene of oare manier wat útrint, wurdt dêr akseptearre sa’t er is..Ik bin opholden fan buorkjen Om't ik ek noch in oare ynfolling oan myn libben jaan woe. Ik wenje no net mear yn Furdgum. Ik sit no ek wer op in moai plakje, mar wat haw ik ferskriklik ûnwennich fan Furdgum west!”
Hettinga hoopt het museum in het jaar 2000 te openen. Een deel van zijn collectie zal er te bewonderen zijn. „Allinnich de dingen dy't yn Furdgum fûn binne of op it doarp betrekking hawwe, geane hjirhinne.”
Een broodwinning zal museum De Alde Skoalle Hettinga niet ople- veren. „Ik haw yn it ferline wolris besocht om yntree te freegjen, mar dat wurke net en dêrom bin ik dermei opholden Minsken dy't
betellen seach ik as klanten ynpleats fan as gasten. It prate dan sa maklik net mear. Ik fertsjinje der dus neat oan. No, dat is dan mar sa."
KENNISOVERDRACHT
Hettinga brengt zijn kennis graag over op anderen. „No’t ik gjin boer mear bin haw ik it noch folle better oan tiid. As boer hawwe je dochs altyd min of mear opsuten sitten. Want is in boer fier fan syn lân, dan is er ek fier fan syn brea.”
Een deel van zijn tijd steekt hij nu in het werk dat hij in opdracht van de firma Schaap uit Dronrijp doet. Onlangs was hij in Bosnië- Hercegovina, het eerstvolgende reisdoel is Costa Rica. Het gaat om het begeleiden van projecten, die gericht zijn op de wederopbouw van bedrijven. „Wy binne êr om te besjen op wat foar manier help bean wurde kin. Ik doch dat wurk út idealisme.”Dat zou ook van Hettinga’s inspanningen voor het Firdgumer museum gezegd kunnen worden. Zeer waarschijnlijk zal De Alde Skoalle een publiekstrekker worden. In de afgelopen jaren was de belangstelling voor Hettinga’s collectie hoopgevend.
„Der kamen alle jierren sa’n twatûzen besikers by ús. Súnder dat wy reklame makken!” Maar de ene belangstellende is de andere niet. „Der binne fansels ek wolris minsken dy’t binnenkomme om't it op dat stut buten reint. Dêr bin ik dan net sa wei fan.
It leafst haw ik hjir minsken dy’t echt ynteressearre binne. „As je oan it fertellen binne, moatte je dêr je hiele siel yn lizze kinne. Dat is it aldermoaiste.”
„ Yeb Hettinga (links) en zijn medewerker Theo van der Walt
Foto: Sjoerd Andringa