Foto: De terp met toren na de restauratie van 1922.
TOREN VAN DE V.M. HERVORMDE KERK TE FIRDGUM
(Een restauratie uit 1922 geconserveerd)
Inleiding
In 1986 is in het kader van de “Werkverruimende Maatregel”de toren van de in 1794 afgebroken Hervormde Kerk te Firdgum (gemeente Franekeradeel, voorheen Barradeel) gerestaureerd.
Hierbij is de toestand, zoals die bij een restauratie in 1922 is ontstaan, geconserveerd.
In dit artikel wordt aandacht besteed aan deze vroege restauratie en een vergelijking getrokken met de in 1917 opgestelde grondbeginselen en voorschriften voor het behoud, de herstelling en de uitbreiding van onze bouwwerken.
Vooraf wordt globaal de bouwgeschiedenis van de toren aangegeven.
Er zijn echter teveel onduidelijkheden om er een volledig beeld van te kunnen geven.
Een grondiger onderzoek is daarvoor noodzakelijk.
Bouwgeschiedenis.
Ongeveer zeven kilometer ten noorden van Franeker ligt in het open landschap dicht bij de kust het dorpje Firdgum.
Het bestaat uit een terp, waarop de eenzame toren, enkele woninkjes en wat verspreid liggende boerderijen.
De toren is opgebouwd uit kloostermoppen.
Volgens het verband van het, nog plaatselijk aanwezig, oorspronkelijke werk (strekken, afgewisseld door een kop) kan hij uit de dertiende- of veertiende eeuw dateren.
Ook de bewaard gebleven tekening van kerk en toren uit 1722 door J. Stellingwerf geeft, met name door het weergeven van een boogfries onder de eerste waterlijst, een romaanse indruk.
De tekening doet veronderstellen dat in de vijftiende of zestiende eeuw zowel de kerk als de toren is verhoogd.
De kerk is bovendien met een hoekig gesloten koor verlengd en van steunberen en spitsboogvensters voorzien.
Dat ook toen de toren van een met leien bedekt zadeldak tussen twee tuitgevels is voorzien, lijkt aannemelijk.