De Waadhoeke in verzet .
De grote man heeft een zwart uniform aan. Het is Dolfies vader. We doen van schrik allemaal een stap achteruit. Dan doet Dolfies vader een stap naar mij en print zijn wijsvinger in mijn borst: En jij bent dat joodje van de timmerman. Ja, ik weet wel dat je een joodje bent! Zoiets heeft nog nooit iemand tegen mij gezegd. lk plas van schrik in mijn broek, draai me om en vlucht het erf af;
Aan het woord is Marcus Arpels, een zevenjarige joods Amsterdammertje, die bij de Tzumrnarumer timmerman Ype Wetterauw ondergedoken zit. De man die hem zoveel angst inboezemde was niemand minder dan de gevreesde Mâle Douwe van de Sédyk.
Dit verhaal is onderdeel van de spiksplinternieuwe tentoonstelling: “Waadhoeke in Verzet'. Nog heel lang overheerst de zwart-Wit-opvatting over de Nederlanders tijdens de oorlog: je had de vuile verraders die met de Duitsers heulden en de goede vaderlanders, die tienduizenden joodse onderduikers, zoals Marcus, uit de klauwen van de Nazi”s wisten te houden en heldhaftig zich verweerden, soms met de dood ten gevolge.
Dat beeld gaan we op deze tentoonstelling beter inkleuren. Verreweg de meeste Friezen wilden in eerste instantie alleen maar overleven. O ja, er waren principiële mensen, zoals die Ype Wetterauw en garagehouder Piet Beimers die op bewonderenswaardige wijze zich teweerstelden. Vreemd genoeg, zijn juist hun inspanningen onbekend gebleven.
De expositie schenkt aandacht aan alle facetten van het verzet. Het passieve verzet van niet je koper of radio inleveren, het illegaal slachten, de ruilhandel in voedsel (dus zonder bon). Enkele panelen gaan over het actieve geweldloze ver zet; het schrijven en drukken van illegale lectuur, het niet melden voor de Arbeitseinsatz of het bieden van onderdak aan vluchtelingen. Natuurlijk kunnen we niet om het active geweldadige verzet hee. We berichten overde wapendroppings in de Waadoeke, de moordaanslaen op politiechef van Wijnen en Griet Sinnema (beide mislukt met rampzalige gevolgen), de wrede represailles in Herbaijum en Menaldum enz. Een ander paneel behandelt de KP van Liauckamastate en het verraad dat zes jonge mensenlevens kostte. Vrijwel niemand weet dat Dongjum ten tijde van de melkstaking, op miraculeuze wijze aan een moordpartij is ontsnapt. Onze drie Tzummarumer gevallenen worden niet vergeten; Dirk Dijkstra, Sjoerd Draijer en Evert Sybesma. We zijn blij dat de nieuwe samenwerkingsschool zijn graf heeft geadopteerd. Reden genoeg voor een bezoek aan de Bunkerdagen op 4 en 5 mei van 11.00 tot 17.00 uur aan de Sedyk, Koehoal.
Uit van Wad tot sad, 30 april 2019
Ook in het Yeb Hettingamuseum te Firdgum zijn documenten hierover te vinden.