Foto boven: v.l.n.r. Geert, heit Johannes Tolsma, Jantje, Boukje, mem Maaike Tolsma-Wierda en Siebe. Bij heit: Pietje. Bij mem: Femke.
Foto onder: Deze foto is voor 1923 gemaakt want daarna brandde deze schuur geheel af. Rechts tussen de stropakken staat Ale Klaver met kind.
Tebek yn ‘e tiid no 79 januari 2015
Vervolg “Toerstrjittewenten”
Zoals vaker, kreeg ik ook nu weer nieuwe gegevens in handen over stukjes die eerder geschreven zijn. Deze keer is het een gezinsfoto van de familie Johannes Tolsma-Wierda. In “Tebek” 76 schreven we daarover. Ze woonden op nummer 3. U ziet de foto met de namen bij deze aflevering.
We gaan nu verder met huisnummer 9. Hier woonden Ale en Wiepkje Klaver. Alweer een groot gezin met dertien kinderen waar ik de volgende namen van heb opgeschreven: Piet, Teake, Jan, Nanning, Durk, Anne, Hendrik, Ale, Wijbren, Froukje, Aukje en Trienke.
De heit Ale was een harde werker die zware arbeid niet uit de weg ging. In mijn herinnering zie ik hem met Edzjer Vermeer en Andries Faber sloten aan het slatten. Ook bij de terskmachine van Hendrik en Philippus Bakker liet hij de zware stropakken die de pers er “uit braakte” niet links liggen. U ziet hem op de foto die we bij deze aflevering plaatsen.
Ik herinner me als jongen ook nog dat deze Ale na een week hard werken op een zaterdagmiddag, op de Nije Buorren door een politieagent met de naam, van Achteren werd “opgepakt,” omdat hij een deel van zijn weekloon aan Bachus had geofferd die geregeld zitting hield bij Bantema in het dorpscafé. Over zijn kinderen het volgende: Zoon Jan bewoonde met zijn vrouw Gep nog achter Nije Buorren 9 met de ingang vanaf het Achterom.
Er woonde in de buurt van de Skoallesteeg op nummer 2 of 3 (nu Skoalstrjitte) ook nog een zoon. Waarschijnlijk Durk. Hij was getrouwd met Rinske Rienstra. Een dochter van vrouw Rienstra die achter het kerkhof in de buurt van Rijer Mooi woonde. Hun zoon heeft een jaar of wat geleden nog eens met me gebeld. Hij zat bij ús Carel in de klas.
Diezelfde Durk Klaver was volgens mij één van die jongemannen die tijdens de melkstsaking in 1943 werden opgebracht omdat ze melk hadden laten weglopen. Later werden ze uit de cellen van het gemeentehuis in Pietersbierum bevrijdt en toch weer door de Duitsers gepakt.
Dat hele verhaal is meermalen beschreven o.a. in “Bommen op Saakstra’s brug” van Jacob Stelwagen. Zoon Hendrik van Ale en Wiep ken ik nog als dorpsfotograaf. Hij kwam op afroep en natuurlijk tijdens evenementen en oranjefeesten.
Schoenmaker Samme de Vries was zijn zwager, want hun vrouwen waren zusters.
(Travaille) uit Oosterbierum. Hendrik en zijn vrouw emigreerden net als zijn broers Piet en Teake naar Canada. Zoon Ale van Ale en Wiep waagde met zijn vrouw ook die oversteek.
Die Ale is inmiddels overleden schreef Detsie Tjallingii-Wielenga uit Zeist enige tijd geleden in de Silhouet.Want Ale zijn vrouw, één van de vele dochters van Hessel en Tryn Keegstra van “Zemelsbuurt” een kameraadske van Detsie Tjallingii, plaatste nog een foto van een grafmonument van Ale in deze krant. Voordat Ale en zijn vrouw vertrokken woonden ze op de “Theebus” Het perceel waar de familie Bijl de Vroe van de Hearewei(PB) nu woont.
Het verhaal van zoon Wijbren staat bij de meeste Bjirmer tachtigplussers in het geheugen gegrift. In “Tebek yn ‘e tiid” nummer 14 en 15 (mei en juni 2002) schreef ik daar ook al over. Het gebeurde in de oorlogsjaren. Ergens in de landerijen was een explosief gevonden wat een groepje jongens in hun bezit kreeg. Op een zondagmiddag in 1943 werd dit projectiel aan de Torenstraat nader onderzocht.De gevolgen waren verschrikkelijk. De granaat kwam tot ontploffing en Wijbren werd ernstig aan zijn buik gewond. Zijn broer Ale raakte ook gewond zodat ze beide naar het ziekenhuis gebracht werden. Maar Wijbren overleefde het niet.
Meerdere jongens waren getuige van dit gebeuren o.a. Simon van Michiel en Dukke Terpstra, Rinze van Piet en Metsje Houtsma, Kees van bakker Huizenga en Henk Faber van het postkantoor. Van de dochters waren de jongsten ongeveer van mijn leeftijd. Ze sutelden volgens mij wel met kool langs de deuren, wat in die tijd helemaal niet ongewoon was.
Heit Ale stierf uiteindelijk in Canada toen hij bij zijn kinderen op bezoek was.De oare keer woe ik mar begjinne mei húsnûmer tsien. Der wennen doedestiids Lieuwe en Jantsje Brandsma mei hun bern.
Oan’t dan.
Harm Zaagsma.