---

DE "HERBERCH" OP'E NIJE BUORREN (1)

Doe't wy as bern op skoalle gongen, rûnen wy it hiele doarp troch en koene wy op 't iêst hast alle húzen en wa't dêr wennen.
Mar wy kinne it ús noch wol yntinke, dat wy as bern alles mei oare eagen beseagen as letter.
Ut josels makken je al in yndieling; lyts as grut, leech as heech, ien as twa ferdjippings.
Nei de toer en'e tsjerke kamen (yn gruttens) de herberch en de pastorije mei har strjitsje, ôffrede mei kettings en in blau sarken stoepe dy't tige gaadlik wie foar de famkes te bikkeljen.
Dan it oantal en gruttens fan de ruten; it grutste winkelrút wie fan in snobwinkel fan Minze Gilles.
Dy hiele grutte hearehúzen lieken wol paleizen en kamen je al ris in kear troch de doar fan sa'n deftich hûs en rûnen troch sa'n lange gong, dan seach men as bern fan ûntsach om jin hinne.
En by inkelde fan dy grutte húzen hie men by de yngong in 'portyk'.
Ien fan dy portyken wie foar de 'herberch', mei syn stiennen trepke foar de doar.
Dy foarkant fan de 'herberch' is sûnt it begjin fan dizze ieu net folle oan feroare.
Dy foargevel is alhiel oars as alle oare húzen op 'e Nije Buorren, mar heart der wol by, want sûder dy foarein wie it de Nije Buorren net mear.
Der is ek no noch by de 'herberch' op'e Nije Buorren in portykje foar de yngong.
Dy portyken wiene der yn in doarp net in soad en foar de bewenners wie ’t faaks net sa noflik, want it wiene fan dy skûlplakken wêr't bepaalde groepen gebrûk fan makken, foaral by nacht.
Wanaear't de 'herberch' der kommen is, doar ik net krekt te sizzen, mar it sil wol om ende by 1900 west hawwe.
Nei it sizzen fan myn heit, Tsjipke Hibma, is de 'herberch' dêr stifte troch de 'ûnthâlders fan sterke drank' as 'koffiehuis'.
Op it foarrút stie doe "Verlof “ ynpleats fan "volledige vergunning".
It moat dan om dy tiid hinne ek slim west ha mei it brûken fan alkohol, hoewol't it hjoed de dei noch wol ris slimmer wêze kin as doe.
Mar de 'drankbestrijding' wie yn dy tiid folle fûleindiger as no en de gefolgen fan it drankmisbrûk utere him yn grutte earmoede.
Op in foto dy't wy ha fan'e Nije Buorren is frij dúdlik it úthingboerd te sjen fan it 'koffiehuis'.
Yn elk gefal is it 'koffiehuis' letter noch in skoftsje in kroech west mei “volledige vergunning" en hat de opset wêr 't yn it begjin oan tocht waard net safolle opsmiten bin wy fan tinken.
Wat de bewenners oangiet, wenne der yn ús bernetiid it gesin fan Joris Dykstra, yn 'e folksmûle "Joris en Kee".
Joris wie de heit fan "Jan Joris", de taxirider ut Pitersbierrum.
Letter is de herberch yn oare hannen oergien.
Sa witte wy wol dat der in Jan Hofman wenne hat en doe kaam der volledige vergunning dy’t Hofman fan famylje oerkrige fan in herberch oan'e seedyk ûnder Pitersbierrum, dy't bekend stie as de herberch fan Klaske.
Dat café oan de seedyk moat ek in úthingboerd oan sitten ha, mei de spreuk:

Hier tapt men ’t nat
uit 't volle vat
en doen dat zonder schroomen
Wie 't vechten haat
en 't borgen laat
mag hier vrij binnen komen.

Wysels kamen oars net yn 'e herberch, as der moast al wat te rêden wêze.
Gearkomsten en sittings fan lân- en tínbouw om gegevens op te jaan, mar ek wolris in sprekker.
Ien gearkomste komt ús noch yn't sin út 1933 fan de C.P.N.
Dy selde dei wie dêr de "Willem de Zwijger betinking" en doe hiene de communisten de hear Roorda útnoege om it te hawwen oer de "muiterij op de Zeven Provincin", in marineskip wêr't ûnder it regear fan Colijn in bom op smiten is, wêrtrocht 30 Javaanske soldaten sneuvele binne"
De hear Roorda sei op dy gearkomst, wêr't wy ek oanwêzich wiene: "Dy brúne kameraden wiene itselde fan doel as Wiliem de Zwijger, n.l. sân provinsjes frij meitsje."
In lettere eigner hat west P. van der Molen.
Dy hat in kleansaak yn de 'herberch' hân.
Pyt wie en bleau in stedman, mar paste wol by it doarp.
De jonge mannen pleagen him wolris troch syn lytse autootsje op te tillen as hy fuortride soe.
Der soe folle mear oer Pyt te sizzen wêze, mar wy geane troch mei Anky Bouma.
Anky hat de namme 'Herberch' wer nei foaren helle.
Hja lei har ta op it ferkeapjen fan kristlike lektuer, mar de namme fan har hûs kaam ek ta syn rjocht, yn it ûnderdak jaan fan minsken dy't gjin hinnekommen mear hiene.
Neitiid hat it hûs 'de herberch' in skoftke antykwinkel west en no kin men fan alles krije op't gebied fan skriuwerij.

Wy sil it hjir mar by litte.
Wy wiene eins noch net iens klear mei ien hûs op 'e Nije Buorren, lit stean dat wy sa de hiele buorren neigean soene, dan soe it in hiel grou boek wurde kinne.
Mar it h0s "De Herberch" is foar ús dochs ien fan de nijsgierrichste huzen fan de Nije Buorren.

K.H. DE "HERBERCH" OP'E NIJE BUORREN (2)

Op in stuit doe't wy in stik fan 'e flier yn 'e keamer fernije moasten, fûn ik noch tegelfragminten, dy't neffens in ekspert op dat gebiet datearje fan om 1700 hinne en oare stikjes dy't ornstreeks 1750 yn wat doedestiids de keuken west hawwe moat tsjin de wand metsele binne.
Yn 1826 ferkocht Janke Riemers, widdo fan Jan Scheltes Hibma (foarâlder van Klaas), twa huzen yn Seisbierrum mei de kadasternûmers 328 en 329.
Dat binne no Nije Buorren 10 en 11.
Nûmer 10 waard op 9 maaie ferkocht oan Gerben Andries Gerbens, keapman te Seisbierrum en trouwd mei Noentje Klazes.
De ynskriuwing fan'e hypteek bart foar een bedrach fan f 904,50.
De akten wiene opsteld troch notaris Stinstra yn Frjentsjer en dêrút blykt dat Gerbens doe f 974,50 foar it hûs deltelle moast.
De rjochten wienef 4,90.
Net sa'n bytsje, as men betinkt dat in arbeider mei frou en bern om ende by in daalder (1,50) wyks fertsjinne.
Omrekkene yn arbeidersleanen soe dy keappriis fan doe no sa'n 290.000 gune wêze!
Om 1875 hinne waard der ferbouwd.
Fan it achterste twatredde part waarden de muorren en de souder ferhege en der kaam in nij dak op, dat in foech meter heger wie dan it dak op it foarste treddepart.
Wa't doe de eigner wie haw ik noch net útfine kinnen.
Yn 1905 waard der in fergunning oanfrege foar de "Vertimmering van het bierhuis eigen aan T.Fennema.
" Dêrút blykt dat it doe al offisjeel in soarte kafee wie, want Teatse Fennema, slachter te Seisbierrum, wie ien fan de pleatslike foaroan mannen fan de Feriening fan ûnthâlders fan sterke drank, (letter) ek wol "De Blauwe Knoop" neamd.
(Wa wit eins wêrom?)
Sa't yn it ferhaal fan Hibma al stiet, waard it doe in kofjehûs. By de ferbouwing ein 1905 begjin 1906 waard it foarste treddepart fan it pand fan 'e fundearring ôf op 'e nij (en heger) opbouwcl en de naal fan it dak kaam wer op 'e selde hichte as de efterein.
Yn 'e nije foargevel kaam it bekende portykje mei it trepke.
Dat moast wol, om't der in nije, houten flier yn moast om alle opstapkes wei te wurkjen.
Om't it pand by de terp op bouwd is, kaam dy nije flier doe oan'e foarkant sa'n heale meter boppe de strjitte te lizzen.
It trepke mocht net te fier foar de gevel útstekke, dat de iennichtste mooglikheid wie om in portyk te meitsjen.
De ferbouwing waard dien troch G. Miedema, 'architect en aannemer' te Seisbierrum.
Wy komme him letter nochris tsjin.
Fennema koe sels net by de slachterij wei, dat hij liet it kofiehûs dwaan troch J. Bouma.
Hoe lang 't dat duorre hat wit ik net krekt, mar letter hiert Joris Dykstra de 'herberch'.
Noch wer letter nimt Jan Hofman de saak oer en komt der ek wer bier en oare sterke drank te keap.
Werom't it kafee opdoekt is kin ik net gewaar wurde, mar yn 1935 kocht Gerlof Miedema" deselde dy't it kafee tritich jier earder ferbouwd hie, it pand op in iepenbiere feiling.
Faaks hat er brea sjoen yn de huzehannel âs hy is der oan hingjen bleaun mei strykjildskriuwen.
Yn 1937 ferkocht er it spul oan frou M. van der Molen-Smit, dy't de boel ferbouwe liet ta "manufacturenwinkel en woonhuis".
Har man Pyt van der Molen wie in baas kleanmakker, mar ek sá'n apart man.
Dêr soe no wier in boek oer te skriuwen wêze, mar dat sil ik hjir net dwaan. Yn 1948 woene de Van der Molens de âld skuorre achter it hûs ôfbrekke litte.
Dy skuorre waard lange jierren ferhierd, om't se him sels net brûke hoechden.
It ferhaal giet dat de hierders der net út woene.
Op't lêst moast der in doarwarder oan te pas komme om se der út te krijen.
Der wie lykwols op rekkene dat de man komme soe en doe't er goed en wol yn 'e skuorre wie, waard de doar tichtslein en barrikadeard mei hea en striepakken, dat de man kaam in hoartsje opsluten te sitten.
Dy operaasje hat lykwols èk neat holpen, want de skuorre gié plat.
Neffens sizzen gie dy ôfbraak sà hurd, dat it dak al op 'e grûn lei foar't de (ex)hierders mei harren spul fan it Achterom ôf wiene.
Nei it ferstjerren fan har man, koe frou van der Molen de saak net mear oan en gie it pand oer yn hannen fan Gerryt van Dyk, ierdappelkeapman út Sint Anne.
Oft dy hjir sels wenne hat doar ik net te sizzen.
Wa't it wit mei it my fertelle.
Yn elts gefal wurdt it hûs yn 1974 kocht troch Anky Bouma, dy't yn Hibma's ferhaal ek al neamd wurdt.
Yn 1977 kocht Pieter Hindriks, chef by de Enna it pand en begûn syn frou der in antykwinkel yn.
Sawat sân jier letter kamen wy hjir te wenjen en begûnen der in winkeltsje mei skriuwspul yn, wêrt letter fan alles by kaam; sels in bank en fersekeringskantoar.
No,t nei 166 jier Nije Buorren 10 en 11 beide wer fan ien eigner binne, is de winkel ferhuze nei numer 11 en is numer 10 alhiel kantoar en wenhûs wurden.

Jan Leemburg.

Wie zijn nu de eigenaars van de vroegere 'Herberch'?

Vanuit Giekerk kwamen ze eind '83 naar Sexbierum, op de Nije Buorren 10.
Jan en Gonnie Leemburg begonnen toen aan hun grote ideaal, al was het eerst nog in bescheiden vorm.
Een eigen zaak, zelfstandig ondernemer, dat hadden zij als doel toen zij het pand aan de Nije Buorren kochten.
Op29 februari 1984 werd officieel "de Drukwerkwinkel" geopend.
Vanaf die dag konden de dorpsgenoten voor school-, kantoor- en tekenbenodigdheden bij hen terecht.
Gonnie runde de winkel en Jan had een fulltime baan in de drukwerkbranche.
Het assortiment in de winkel werd langzamerhand uitgebreid, maar in augustus 1987 kwam er een heel ander soort 'handel' bij.
De heer en mevrouw Kuurstra stopten na 1jaar met het NMS Spaarbank agentschap -sinds 1927 dochter van de ING bank- aan de van Haersoltestrjitte. Voor Jan en Gonnie een uitdaging om dit agentschap over te nemen. In de winkel werd een bankkantoortje gemaakt, zodat de bankzaken niet bij de toonbank of de keukentafel afgehandeld hoefden te worden.
Het assortiment van de winkel en de werkzaamheden van het bankagentschap groeiden gestaag door.
Daardoor kwamen Jan en Gonnie voor een ingrijpende beslissing te staan.
Jan, die al geruime tijd affiniteit met de verzekeringsbranche had, stopte met zijn baan en ging zich volledig op verzekeringen en bankwezen toespitsen.
Vanaf oktober 1990 werkten Jan en Gonnie als 'zelfstandig ondernemerspaar' aan de Nije Buorren.
Deze nieuwe situatie maakte dat er in het pand een grotere kantoorruimte werd gecreëerd.
Toen deze aanpassing bijna voltooid was, deed zich onverwacht een nieuwe kans voor.
Een drastische uitbreiding en verandering van het assortiment van de winkel, die inmiddels officieel omgedoopt was in 'It Winkeltsje'.
Een naam die toch al door veel dorpsgenoten werd gebruikt.
De heer en mevrouw Wielinga besloten op 1 januari 1991 te stoppen met hun winkel aan de Alde Buorren.
Deze winkel, eigenlijk een speelgoedwinkel, maar in de praktijk 'de winkel van Sinkel' waar eigenlijk geen nee te koop was, kreeg helaas geen opvolgers. (fam. De Vries heeft er nu een rijwielzaak)
Ondanks de zeer krappe behuizing van 'It Winkeltsje' namen Jan en Gonnie in december '90 het besluit de fotoservice van de Wielinga's over te nemen en daarnaast hun assortiment speelgoed -tot dat moment maar klein- drastisch uit te breiden.
Ondertussen werd naarstig gezocht naar een nieuwe behuizing voor de NMS Bank /Verzekeringskantoor, zodat er meer ruimte zou komen voor 'It Winkeltsje' in het huidige pand.
Een prachtige en praktische oplossing kwam afgelopen zomer, toen het naastgelegen pand , nr. 11, te koop kwam.
Dit is een unieke aanwinst, niet alleen omdat het praktischer voor 'de ondernemers' is dan het pand waarnaar eerst de gedachten uitgingen, maar ook voordeel voor de klant, omdat daardoor de openingstijden van beide ondernemingen gecombineerd kunnen blijven.
Dat betekent: uitgebreide openingstijden voor het bank-/verzekeringskantoor.
Tot aankoop werd snel beslist en na een rigoureuze verbouwing -die grotendeels door Jan en Gonnie zelf is uitgevoerd- kwam de opening op 14 oktober 1992van de panden 10 en 11 aan de Nije Buorren.
'It winkeltsje' bevindt zich nu in pand nr. 11, een lichte, ruime (60m2) winkel waar de klant een grote keus heeft uit een uitgebreid assortiment.
Het bank-/verzekeringskantoor is gehuisvest in nr. 10.
Een ruim (ca. 33 m²), modern kantoor, waar géén balies of loketten met gepantserd glas zijn aangebracht.
Wie denkt dat je er dan wel makkelijk iets stouts kan beramen, komt bedrogen uit.
Aan de beveiliging van de 'open' bank is namelijk wel héél vêéI zorg besteed.

Wij, als redactie van Silhouet, wensen de fam. Leemburg, véél succes en gezien de uitlatingen van Jan en Gonnie, zullen wij in de toekomst nog wel weer eens van hun aktiviteiten horen.

J. H./M.P.