---

Tebek yn'e tiid Deel 14 mei 2002.

Het jaar 1940 zette zeer koud in.
In Nederland lag een pak sneeuw van 25 tot 40 cm en het vroor dat het kraakte.
Zodoende werd op 30 januari een Elfstedentocht gereden.
Veel sneeuw met soms windkracht 7 zorgde voor veel uitvallers 5O% van de wedstrijdrijders en 35% van de toerrijders kregen het kruisje.
Drie maanden later zouden de Duitsers ons land binnen vallen.
Op 6 februari 1941 was er weer een tocht der tochten met als winnaar Auke Adema uit Franeker, 494 rijders volbrachten de wedstrijd.
Het was de laatste keer dat er om de Noord word gereden.
De Duitsers kregen intussen hoe langer hoe meer greep op de Nederlandse samenleving.
In 1942 had de winter Friesland opnieuw in de macht.
Op 22 januari zou opnieuw de tocht verreden worden.
Maar de avond ervoor gebeurden er op de grens van Sexbierum en Pietersbierum heel andere dingen.
Eerst viel bij de bewoners van de zeedijk ter hoogte van de Frou's Leane de stroom uit.
Wat was het geval?
Het bovengrondse elektriciteitsnet was geraakt door een vliegtuig van de RAF.
Het toestel maakte een noodlanding in het weiland gelegen in de hoek Hoarnestreek - Frou's Leane aan de kant van de pleats van Tjerk Zijlstra.
Het lag met de neus richting Harlingen.
In dat stuk greide zat ook een dobbe.
Toen de schooljongens Jurjen Hibma en Klaas Bouma er de volgende dag gingen kijken, stond er een Duitse wachtpost bij, die de nieuwsgierigen op een afstand moest houden.
Het niet al te grote toestel zal vermoedelijk met een vrachtauto naar Leeuwarden vervoerd zijn.
Wat de elfstedentocht betreft; 970 rijders reden de wedstrijd uit. (Bron: De Friesche Elfstedentocht 1909-1989 van Drs. Joh. Lolkema)
Toen enige jaren gleden de inboedel van het bakkershuis van de familie van Dijk van het Breedplak te Pietersbierum opgeruimd werd ,kwam ook het bijgaande kaartje tevoorschijn.
Het werd mij overhandigd door Sippie van Calsbeek.
Ook de evaqués uit onze dorpen kwamen uit de omgeving van Roermond.
Het kaartje spreekt voor zich.
Enige tijd geleden werd ik opgebeld door iemand die de namen verzamelde voor een uit te geven boek waarin de namen van alle Friezen voorkomen, tengevolge van de 2de wereldoorlog.
Met name werd gevraagd naar Kees Vis en de plaats waar hij begraven ligt.
Kees Vis was de zoon van Durk C. Vis en Martentje Vis-van der Schaar.
Samen met zijn heit en mem en zijn zusters Griet en Minke woonden ze aan het Fliet, tegenover het heechhout bij het café, in het arbeiderhuis van Douwe Hoogterp.
In de oorlog waren er zo nu en dan razzia’s.
Zo ook op 21 januari 1945 .
De Duitsers hadden jonge arbeidskrachten nodig voor hun oorlogsindustrie o.a. in Noord Duitsland.
Er werden verschillende dorpelingen meegenomen, waaronder Kees Vis.
Zijn zwager bood de Duitsers nog aan, dat hij in de plaats van Kees zou gaan, omdat Kees een zwakke gezondheid had.
Maar het ging de vijand om een bepaalde leeftijdsgroep en daarmee uit.
De groep werd tewerk gesteld in de buurt van Willemshaven: hard werken, weinig eten en een niet al te beste huisvesting waren de omstandigheden.
Toen de Amerikanen het kamp in de loop van april bevrijdden was Kees er zeer slecht aan toe.
Hij had toen ook TBC.
Vanuit Duitsland ging het per boot richting Delfzijl.
Er is ook nog geprobeerd de boot tot zinken te brengen, maar door de lage waterstand lukte dat niet.
Ze kwamen aan in het Noord-Groningse Spijk.
De familie in Sexbierum werd gewaarschuwd om Kees op te halen.
Paardenhandelaar Piet Fennema had nog een auto.
Van de ondergrondse kregen ze benzine voor de reis.
Samen met zijn pleegzoon Herman en de heit van Kees, ging het richting Groningen.
Toen ze later op de dag aankwamen in Sexbierum, werd het ergste al gevreesd.
Kees woog nog maar 80 pond en was ernstig ziek.
Hij werd de laatste weken thuis verpleegd.
Het dorp vierde uitbundig de bevrijdingsfeesten, maar ook in onze dorpen kon niet iedereen hier aan meedoen.
Tijdens de optochten passeerde het muziekkorps deze woningen met stille trom.
Op 10 mei 1945 kwam Kees Vis te overlijden.
Ten gevolge van de oorlog overleden de volgende personen.
Pietersbierum: Hyltje de Boer, ook ten gevolge van de ontberingen in een kamp.
Sexbierum: Wybren Klaver, Kees Vis en Rients Westra.
Wybren Klaver van de Torenstraat was op een zondagmorgen in 1943 met zijn kameraden een stuk munitie aan het "demonteren".
De granaat ontplofte en Wybren werd gewond in de buik.
Hulp mocht niet meer baten.
Hij bloedde ter plaatse dood.
Wybren, de zoon van Ale en Wiep Klaver, was 16 jaar.
Zoals u weet was Westra verzetsstrijder.
Het is goed om hier in de meidagen bij stil te staan.

NB.: Piet en Herman Fennema verongelukten een aantaljaren later met enkele anderen op de gevaarlijke kruising bij Quatre-Bras, toen ze terugkwamen van de Zuidlaarder paardenmarkt.
Ook toen was het dorp in diepe rouw.
Harm Zaagsma.

1942. Noodlanding aan de Hoarnestreek.

In de avond van 27 januari 1942 voerde de RAF een aanval uit op Emden.
Ook No.420 Canadees Squadron deed hieraan mee.
Het Sqn. was als Canadees Sqn. Van de RAF op 19 december 1941 in dienst gesteld met als basis Waddington en uitgerust met de tweemotorige Handley Page Hampden.
Na enkele weken training, maakte het Sqn. in de nacht van 21-22 januari zijn eerste operationele vlucht.
Een Hampden kreeg opdracht bij de Friese eilanden mijnen teleggen; vijf anderen gingen met de hoofdmacht mee naar Emden.
Eén van deze keerde niet op Waddington terug. S/Ldr. T.VL. Wood, de piloot en commandant van de "B" flight van No, 420 RCAF Sqn., moest een noodlanding maken bij Pietersbierum, aan de Hoamestreek op het stuk land in de hoek van de Frousleane en de Hoamestreek recht tegenover de plaats waar nu de bungalow van de fam. P. Post staat.
Het vliegtuig raakte bijna niet beschadigd en de 4-koppige bemanning kwam er heel goed af.
Helaas raakten zij, na melding bij de Wachtgroep in het Gemeentehuis teSexbierum, in handen van de Duitsers en kwamen in krijgsgevangenschap terecht.
Bemanning Handley Page Hampden:
S/Ldr. T.V.L. Wood, piloot en commandant "B" Flight,
Sgt. Grealy, navigator,
Sgt. Semple, radio-telegrafist
Sgt. Bott, schutter.
HANDLEY PAGE HAMPDEN (middelzware bommenwerper).
Lengte: 16.33 mtr.
Spanwijdte: 21.08 mtr.
Hoogte: 4.37 mtr.
Motoren: 2 Bristol_Pegasus-XVll, 9 cylinder motoren van elk l000 pk
Max. snelh : 409 km/u, op 5500 mtr. hoogte
Kruissnelheid.: 340 km/u.
Plafond: 5.790mtr.
Vliegbereik : 1.7 62 km. J
Bemanning: 4
Bewapening : 2 beweegbare 303 mitrailleurs
boven en onder in rompkoepels,
2 starre .303 mitrailleurs in de neus.
Maximale bommenlast 1816 kg. in het bommenruim en 2 racks voor 2 bommen van Z27 kg. onder de vleugel.