---

VVV TZUMMARUM-FIRDGUM 125 JAAR (6)

De eerste jaren van de twintigste eeuw wordt de kaatspartij in Tzummarum op Hemelvaartsdag georganiseerd door kaatsvereniging ‘Dirk de Zee'.
In 1905 wordt de partij gewonnen door J. Draaijer en G. de Beer, beiden van Tzummarum en P. Bruinsma van Midlum, die de prijs van 21 gulden ontvangen.
De tweede prijs, 12 gulden, is voor B. Visser en S.Dijkstra, beiden van Tzummarum en W. Hoogland van Beetgum.
De derde prijs, 9 gulden, is voor W. Oosterbaan te Tzummarum, S. Plantinga te Franeker en S. Rinia te Peins.
Het verslag vermeldt dat er 22 parturen hebben deelgenomen en dat de grote figuren uit de kaatswereld niet deelnamen.

Het jaar erop, in 1906, wordt er vanuit VVV een poging tot eenwording met,Dirk de Zee' ondernomen.
Deze eerste keer mislukt de fusie, maar nieuwe besprekingen leiden enkele jaren later toch tot één kaatsvereniging.

Al in 1909 heeft de gefuseerde vereniging groot succes.
Het Tzummarumer partuur, gevormd door Taekele Swart, Sjoerd Dijkstra en Taekele Groendijk, wint dan de Bondswedstrijd in Harlingen.
Het VVV-partuur heeft nummer 33 van de 44 parturen en treft in de eerste omloop het partuur van Stiens.
De winst wordt binnengehaald bij de stand 5-2 en 6-2.
In de volgende omloop wordt met 5-1 en 6-0 van Pingjum (J. Reitsma, H. Hiemstra en P.W. Steensma) gewonnen.
In de derde omloop treft Tzummarum het partuur van Arum (Joh.Yetsinga, H. Schaafsma en H.J.Ypma).
Het eerste eerst is voor Arum.
Daarna wint Tzummarum viermaal achtereen een eerst bij de stand 6-6.
De eindstand is 5-1 en 6-0 in het voordeel van Tzummarum.
Daarmee zit het Tzummarumer partuur in de prijzen, er zijn nog zes parturen over.
Wanneer de volgende partij zou worden gewonnen, leverde dat een staand nummer op en zou het partuur in de finale staan.
Tegenstander Midlum (P. Bruinsma, R. Bruinsma en J. Hoekstra) weet het eerste spel binnen te halen, waarna de Tzummarumers drie eersten achter elkaar weten te winnen.
Midlum pakt het volgende eerste en komt daarmee weer bij.
Daarna wint Tzummarum een eerst, maar ook deze keer weet Midlum de stand gelijk te maken: vier eersten gelijk.
De beide laatste eersten worden door Tzummarum met 6-2 gewonnen, waarna de finale wacht.

Intussen moeten de parturen van Witmarsum en Leeuwarden nog de halve finale spelen.
Het gros van de 5.000 toeschouwers verwacht dat de winnaar van deze partij ook de winnaar van de dag zal worden.
Witmarsum met S. Kooistra, C. Werkhoven en H. Zaagmans en Leeuwarden met Tj.W. Kooistra, H.G. Anema en S.J. Tigchelaar spelen een spannende partij, die pas wordt beslist op b-5- en 6-6 en een kaats halverwege het veld.
De Witmarsumer Zaagmans weet de kaats wel te passeren, maar Tjeerd Kooistra kan de bal na de stuit nog retourneren tot voorbij de kaats en Leeuwarden is de andere finalist.

Als de finale tussen Leeuwarden en Tzummarum begint hebben al heel wat toeschouwers de tribunes verlaten; men is al zeker dat Leeuwarden gaat winnen.
En inderdaad haalt het Leeuwarder partuur de eerste drie eersten achter elkaar binnen.
Daarop winnen de Tzummarum een eerst, nog een eerst en werken daarna de achterstand weg door het derde eerst op rij te winnen.
De toeschouwers krijgen in gaten dat de kansen keren en de tribunes stromen weer vol.
Het volgende eerst is voor Leeuwarden, maar Tzummarum weet opnieuw aan te haken door ook het vierde eerst binnen te halen: beide parturen hebben dan twee spel.
In het volgende eerst wordt de stand 6-6.
Dankzij een kwaadslag van Kooistra van Leeuwarden komt Tzummarum dan voor de eerste keer voor te staan: 5-4.
Tzummarum neemt in het nieuwe eerst een voorsprong en het wordt 6-4, met Tzummarum aan de opslag.
Sjoerd Dijkstra plaatst dan een zitbal, waarmee Tzummarum de partij heeft gewonnen.
Voor de eerste keer gaat de zilveren bal een jaarlang naar Tzummarum.

VVV TZUMMARUM-FIRDGUM 125 JAAR (7)

Zoals in het vorige artikel gemeld won het VVV- partuur van Tzummarum in 1909 de Bondswedstrijd in Harlingen.
De zaterdag erop werd deze overwinning in Tzummarum gevierd.
Het verslag in de Franeker Courant schrijft daarover:
'Zooals te begrijpen is, verwekte de tijding dat onze kaatsers Dijkstra, Swart en Groendijk op Pinkstermaandag te Harlingen den eersten prijs hadden behaald, op den avond van dien dag groote blijdschap bij het kaatsminnend publiek alhier, voor zover dit den bondswedstrijd niet had bijgewoond.
Hadden de overwinnaars nog diezelfden avond terug kunnen zijn, zeker zou een groote schare hun triomfantelijk hebben ingehaald.
Maar dat ging nu eenmaal niet.
Toch was het bestuur van den Vereeniging voor Volksvermaken van oordeel, dat aan de ingezetenen nog de gelegenheid moest worden geschonken, openlijk hunnen hulde te brengen aan de 'krêft-greate krigers', die tegen aller verwachting het sterke Leeuwarder partuur wisten te verslaan.
Zaterdagavond heeft die huldiging plaats gehad.
Allereerst werd een optocht door het dorp gehouden.
Voorop natuurlijk het muziekcorps 'Crescendo' met vaandel,dat voor de eerste maal met een verguld zilveren medaille prijkte, dan het bondspartuur versierd met de eeretekenen, te Harlingen behaald, en ten slotte het bestuur der vereeniging, met een nasleep van honderden belangstellenden.
Op het plein voor het 'Wapen van Barradeel' werd halt gehouden.
Daar stond het gemengd koor 'Zanglust en Vriendschap' gereed om den helden van den dag de 'Silveren Balsang' toe te zingen.
Na het laatste couplet steeg een krachtig hoera uit de menigte op, waarna de stoet zich weer in beweging zette, om voor het café van den heer Miedema te worden ontbonden.
In een oogwenk was de bovenzaal volgestroomd.
Daar werd nog eens het schoone lied van den heer Faber gezongen, gevolgd door onder andere Friesche liederen.
Door eenige sprekers werd in gloedvolle bewoordingen het groote feit herdacht.
Veel te gauw maakte het sluitingsuur een einde aan dit hoogst gezellig samenzijn, dat zich kenmerkte door een recht geestdriftige stemming.
Bij monde van Dijkstra brachten de gehuldigden een woord van dank aan de aanwezigen voor de hun bewezen eer.
Het sportlievend gedeelte van Tzummarum is er trotsch op, den prachtigen Muliersprijs een jaar lang in zijn midden te mogen hebben, is trotsch op zijn kranige kaatsers, die zulk een schitterend figuur hebben gemaakt'.

VVV TZUMMARUM-FTRDGUM 125 JAAR (8)

Naast het kaatsen werden er door VVV ook andere volksvermaken georganiseerd.
Zo werd er op 7 januari 1915 bij Sipke Castelein in het 'Wapen van Barradeel' een biljartwedstrijd georganiseerd.
Er waren 34 deelnemers.
De prijs werd behaald door Arjen Hoitsma en Cornelis Jouwersma.
De eerste premie was voor Auke Sijbrandij en Jan Draaijer, de tweede premie voor Eeke Zijlstra en Rein Jorna.
Alle winnaars ontvingen luxe voorwerpen.
Op 23 januari 1919 organiseerde VVV een kruisjaspartij in café Miedema, waaraan 56 personen deelnamen.
De prijs werd gewonnen door H. Jorna en Gerrit Doorenveld, de premie door Emile Vogels en Rein Jorna.

Maar in dezelfde periode werd er uiteraard ook gekaatst.
En niet zonder succes.
Zo won het VVV- partuur in 1918 de tweede prijs op de Freule-partij in Wommels.
Nadat de Tzummarumers hadden gewonnen van het sterke Berlikum kwamen zij bij de laatste drie.
Daar hadden Tjebbe de Jong, Gerrit de Vries en Eeltje de Boer een staand nummer, zodat zij de wedstrijd tussen de parturen van Kimswerd en Sint Annaparochie konden volgen.
De Sint Annabuursters waren, zoals verwacht, veel te sterk voor Kimswerd en wonnen met 5-1 en 6-2.
Het krantenverslag van de daarop volgende finale tussen Tzummarum en Sint Annaparochie vermeldt:
'Tot gelijk 3 eersten ging de kamp mooi gelijk op; voor 'n eindpartij werd er van weerszijden prachtig geslagen.
We bewonderden den buitengewoon sterken opslag van den kalmen Tjummarumer jongen Tjebbe de Jong, die heel wat belooft voor de toekomst, terwijl ook Schuitmaker van het St.Annaster partuur aan den opslag best werk leverde.
Prachtige bovenslagen van Schat en De Jong wisselden elkaar af.
Tzummarum bleek in goede conditie.
Het had, zij het dan ook na heftigen tegenstand, weldra anderhalf spel aan de telegraaf, toen er voor St. Anna een eerst hing.
Maar bij den stand 1 om 3 gelijk 6 werden door ‘n buitenslag van de Jong de hekken verhangen.
St. Anna vatte vuur en de jongens bleven dat vuur behouden tot 't einde, terwijl de Tjummarumers in dezelfde mate verflauwden.
De opslag van den hoofdpersoon werd onzekerder en in betrekkelijk korte tijd hingen de volgende 2 spel voor de Bildtkers aan de hang, zonder dat Tjummarum ’s jongens meer een half spel konden bemachtigen.
't Verloop wijst vrij duidelijk aan dat 't nu vlug ging, te vlug voor de kaatsliefhebbers.
Dit verloop was:
Tzummarum: 868864222
Sint Anna: 084488888

Op maandag 17 maart 1919 had VVVprecies 40 jaar bestaan.
Die avond hield de vereniging de jaarlijkse algemene vergadering.
Van de 191 leden waren er slechts 24 aanwezig op de vergadering.
Uit het financiële verslag bleek dat de ontvangsten over 1918 f 512,21 hadden bedragen en de uitgaven f 526,22.
Het tekort van f 14,01 werd door een der aanwezigen gedekt.
Er werd besloten om op Hemelvaartsdag een kaatspartij te houden met parturen bestaande uit drie kaatsers, in vrije samenstelling.
De prijzen worden vastgesteld op 60, 30, 15 en tweemaal 7,50 gulden.
Later in de zomer van 1919 zullen er ter herdenking van het 4O-jarig bestaan volksfeesten worden georganiseerd.
Tot bestuursleden van VVV worden herkozen: Sjoerd Dijkstra, Doekle Kloosterman, Gerben Swart en Emile Vogels.

VVV TZUMMARUM-FTRDGUM 125 JAAR (9)
In 1919 werd het 4O-jarig bestaan van VVV gevierd.
Het krantenverslag vermeldt:
'Nadat op 17 Maart jl. in een eenigszins feestelijke ledenvergadering de dag der oprichting herdacht was, werd toen tevens besloten 't eigenlijke feest later in 't jaar te vieren.
Dit feest had jl. Woensdag en Donderdag plaats (in juli).
Na menige bestuursvergadering en veel voorbereidend werk werd woensdagmiddag begonnen met een kinderoptocht van kinderen uit Tjummarum en Firdgum, vooraf gegaan door 't muziekkorps 'Crescendo' alhier.
Ofschoon het weer van dien aard was dat men niet dadelijk kon beginnen met het afwerken van 't programma, ging dit later toch goed.
Op 't versierde feestterrein werd begonnen met verschillende spelen voor jongens en meisjes, die reeds van school waren en niet ouder dan 15 jaar.
Hierna begonnen de kinderspelen, die geleid werden door 't onderwijzend personeel van Tjummarum en Firdgum.
Later volgden spelen voor ouderen.
Een talrijk publiek was aanwezig.
't Muziekkorps speelde er lustig op los.
De stemming was echt feestelijk, vooral onder de nummers vaatjekruipen en kleedspringen voor jongens, stovendans voor school-meisjes en stoelendans voor vrouwen.
't Hoofdnummer was echter wel 't lijntrekken, waarbij de meeste deelnemers op een vat gezeten een buiteling in 't stroo maakten, die ieders lachlust opwekte.
De kleinen vermaakten zich intusschen in den draaimolen, en werden onthaald op koek, chocolade, kwast enz., terwijl tenslotte alle kinderen een prijs kregen.
Den volgenden dag 9 uur werd begonnen met de ledenkaatspartij.
Namiddags weer groote belangstelling.
Schoolkinderen hadden vrij draaien in de draaimolen na 1 uur.
Na afloop van de partij optocht met muziek.
Door het groote aantal parturen en menige lange en spannende partij kon niet worden uitgekaatst.
Dit had Zaterdagnamiddag plaats.
Beide avonden hadden de kasteleins goed drukte, n.l. bij Miedema dansmuziek en bij Castelein traden op 't duo Henriot van Rotterdam en de heer Luciën van Scheveningen.
Hoewel alle 3 zeer goed werk leverden, zagen wij in Friesland zelden een humorist als laatstgenoemde.
Jammer dat den eersten avond te weinig, den tweeden te veel publiek aanwezig was.
't Bestuur besloot reeds een volgend jaar een andere regeling ten opzichte van de te houden avondvermaken te treffen.
Zaterdagnamiddag was de belangstelling jammer genoeg niet groot, ook niet dien avond bij de prijsuitreiking van ’t ledenkaatsen.
De prijzen werden gewonnen voor de volksspelen door:
Kinderwagen rijden, prijs Doedje v.d. Zee, premie T. Hoekstra.
Bolkorfloopen, prijs Jetske Dijkstra, premie Boukje de Beer.
Stoelendans, prijs Geertje Hoekstra, premie Hiltje Dijkstra.
Vaatjekruipen en kleedspringen, prijs Kl. De Boer, premie M. Hoekstra.
Lijntrekken, prijs Tjebbe de Jong, premie Sipke Castelein.
Vaatjekruipen, prijs Teake Reitsma, premie Tjerk Westra.
Ledenkaatsen, jongste klasse 16-32 jaar:
1ste prijs Jan Draaier, Jan Reitsma en H. Pasma.
2de prijs Sjoerd Draaier, J. Jouwersma en G.G. Herrema.
3de prijs S. Posthuma, A. Dijkstra en B. Span.
Oudste klasse, 33 jaar en ouder.
1ste prijs G. de Jong, A. Groendijk en D. Marssum.
2de prijs T. Groendijk, J. Joucama en Jan Schaaf Sr.
3de prijs H. de Vries, Tj. Westra en U. Wissing.
Een woord van hulde en dank aan 't muziekkorps Crescendo, 't onderwijzend personeel van Tjummarum en Firdgum en ’t bestuur der feestvierende vereeniging en aan allen die meewerkten tot 't goed slagen van dit jubileum, is zeker verdiend''

Minder feestelijk is de situatie in 1921.
Er werd dat jaar op Hemelvaartsdag, naast kaats-partijen in Tzummarum en Wijnaldum, ook nog een wedstrijd in Minnertsga gehouden.
Dat maakte de spoeling wel zeer dun wat het aantal kaatsers op elk der partijen betrof.
Al snel kwamen er vanuit Wijnaldum protesten tegen de handelwijze van het bestuur van VVV in Tzummarum.
Dit zou spelers hebben omgekocht met vijf gulden reisgeld om maar in Tzummarum te komen spelen.
Zelfs enkele parturen die zich al hadden opgegeven in Wijnaldum zouden op die manier toch in Tzummarum hebben gekaatst.
In 1919 was één van de kaatsers die door VVV zou zijn benaderd, de Belgische kaatser August van Lierde, die toen in Harderwijk was geïnterneerd als vluchteling .
Deze had toen afwijzend gereageerd met de verwijzing dat hij al had ingeschreven in Wijnaldum.
Naderhand was het jarenlang regel dat de Hemelvaartspartij afwisselend in Tzummarum en Wijnaldum werd gehouden.

VVV TZUMMARUM-FIRDGUM 125 JAAR (SLOT)

Als laatste artikel in deze serie een terugblik op het 50-jarig jubileum van VVV in 1929.
De kaatswedstrijd op Hemelvaartsdag donderdag 9 mei staat al in het teken van het jubileum.
Het is een vrije samenstellingspartij waarbij de koning van de partij een zilveren medaille zal worden uitgereikt die is aangeboden door koningin Wilhelmina.
Aanmelding voor de wedstrijd kan deze keer ook telefonisch, bij de heer Emile Vogels (telefoonnummer 10).
Er doet één Tzummarumer mee aan de partij, Gerrit de Vries die kaatst met Andries de Haan van Berlikum en Klaas de Jager van Harlingen.
Hij weet met z'n maten de finale te bereiken en treft daar Germ Koster van Dokkum, Pieter Helfrich van Harlingen en lds Jousma van Dokkum.
Het verslag van de finale in de krant vermeldt: 'De Vries begint direct met z'n verleden jaar vaak succesvollen tactischen opslag: bijna steeds hooge achterinsche ballen, moeilijk te verwerken, zooals ook nu weer blijkt.
Jousma mist ze herhaaldelijk of laat ze zitten, terwijl Helfrich, die een oogenblik achterin gaat, er eveneens op faalt.
En zoo schiet, dankzij voornamelijk den opslag van De Vries, die bovendien bij uitzondering eens bijzonder gelukkig is in z'n keerwerk, zijn partuur snel uit tot een voorsprong van 2-0.
Dan slaat, na een paar poedels van Koster, De Jager op 6 gelijk kwaad en op 4-6 De Haan de kaats niet voorbij, waarmee het spellen gelijk is geworden.
Zelfs krijgen Koster c.s. de leiding met 3-2, doch verder ook geen bordje meer.
De Vries, vooral door De Jager goed gesteund, zet door, op 3-3 en 6-6 slaat Koster buiten, na drie poedels van Helfrich blijft op 6-4 een achterinsche van De Vries weer zitten, terwijl De Jager ten slotte op 5-3 en 4-2 beide kaatsen passeert, de laatste met een bovenslag (hij en Jousma hadden er elk 1), waartegenover in totaal 16 poedels, 6 van Koster)''
Gerrit de Vries werd tot koning van de partij uitgeroepen en ontving de zilveren medaille die was aangeboden door de Koningin.

Op 24 en 25 juli 1929 werd het 5O-jarig bestaan gevierd.
De eerste dag werden, opgedeeld in twee klassen, de ledenkaatswedstrijden gehouden.
In de klasse van 16 tot 35 jaar namen 21 parturen aan de wedstrijd deel.
De uitslag was:
1ste prijs: Gerrit de Vries, K. Bos en Klaas de Boer;
2de prijs: Sjouke Zondervan, Pieter Hoekstra en Rein Spoelhof;
3de prijs: Sjoerd Dijkstra, Wiebren Herrema en L. Hamburg.
In de klasse boven de 35 jaar deden 14 parturen mee. De uitslagwas:
1ste prijs: Johannes Swart, W. Dorenbos en Schelte Groendijk;
2de prijs: St. de Jong, H. Talsma en Hessel Meijer;
3de prijs: Jan Draijer, Oene Kolthof en G. Dijkstra.
's Avonds voerde het gezelschap 'Demosthenes' van Dronrijp het kluchtspel 'De Klimgeit' op in de feesttent.
De tweede dag was er 's ochtends een receptie in café Miedema, 's middags kinder - en volksspelen en 's avonds een optreden van het duo 'Henny en Cato' en bal in de feesttent.
Het feest werd afgesloten met een vuurwerk in de buurt van de gasfabriek aan de weg naar Oosterbierum.
Mijn ouders die het vuurwerk bijwoonden, moesten nog vrij snel naar huis omdat de geboorte van hun eerste kind zich aankondigde.
Mijn oudste broer werd enkele uren later geboren.

Jacob Lautenbach