OSWALD, GERBEN DESIRÉ
Geboortedatum:12 januari 1920 (Harlingen)
Overlijdensdatum: 16 februari 1944 (Amsterdam)
BIOGRAFIE
Woonde in Harlingen. Ongehuwd. Opzichter wegenbouw. Doopsgezind. Lid verzet behorend tot de KP-Sexbierum. Oswald deed mee aan diverse overvallen op distributiekantoren en bevolkingsregisters. Onder meer in Sexbierum en Sint Annaparochie.
In verband met de mislukte aanslag op de NSB-opperluitenant en plaatsvervangend commissaris en SS-Unterscharführer Stienus Bertus van Wijnen (19 juli 1906 Rotterdam) op 3 november 1943 dook hij onder op de boerderij Liauckemastate in Sexbierum. Door verraad van de SD-handlanger Franciscus Adrianus Michon (alias Frans Mulder), geb. 13 juli 1924 in Nijmegen, is hij op 22 november 1943 gearresteerd. Op 14 februari 1944 veroordeelde het Polizeigericht in Assen hem conform de eis van Staatsanwalt SS Sturmbannführer Erich Deppner tot de doodstraf. Een ingediend gratieverzoek werd afgewezen. Samen met Gerrit Schuil (15 februari 1918 Harlingen), Lolle Rondaan (3 januari 1919 Beetgum) en Folkert Bergsma (16 juni 1923 Delft) is hij op het vliegveld Schiphol gefusilleerd. Pas in mei 1945 is zijn stoffelijk overschot ontdekt in een meervoudig graf. Tot 1995 lag hij als onbekende begraven op de Eerebegraafplaats in Overveen/Bloemendaal. In Harlingen is een straat naar hem vernoemd. Zijn naam staat op een glazen plaquette in het gemeentehuis van Het Bildt in Sint Annaparochie. Ten onrechte staat als overlijdensdatum 18 februari 1944 op zijn grafmonument vermeld.
Gerben Desiré Oswald, (adjunct-opzichter in de wegenbouw te Harlingen) (schuilnaam 'Tom') geboren op 12 januari 1920 te Harlingen, overleden op 15 februari 1944 te Amstelveen.
Gerben Oswald (Tom) weigerde tijdens de oorlog als wegenbouwer voor de bezetter te werken. Samen met zijn vriend G. Schuil probeerde hij in 1942 tweemaal – over land en per schip vanuit Harlingen – naar Engeland te ontkomen, maar beide pogingen mislukten. Via een broer van Schuil verzamelde Oswald gegevens over de ligging en opstelling van Duitse militaire verdedigingswerken op Vlieland en Terschelling.
Hij werkte deze uit en gaf ze door aan een inlichtingengroep. Vanaf medio 1943 behoorde hij tot de KP-Sexbierum onder leiding van Rients Bruinsma. Als KP’er nam hij deel aan overvallen op enkele bureauhouders (waarbij kaartsystemen werden vernietigd en Ausweise buitgemaakt) en, in de nacht van 25 op 26 september 1943, aan de kraak van het gemeentehuis in Sint Annaparochie, waarbij het bevolkingsregister werd meegenomen.
Op 3 november 1943 pleegde hij, samen met Schuil, in Harlingen een aanslag op opperluitenant der Staatspolitie S.B. van Wijnen. Door verraad van provocateur Frans H.A. Michon werden Oswald en Schuil op 22 november 1943 ’s nachts in hun ondergrondse schuilplaats op Liauckema State, de boerderij van Bruinsma te Sexbierum, gearresteerd.
Na verhoren in het Scholtenshuis werd hij op 24 december 1943 van de strafgevangenis in Groningen vervoerd naar die in Assen, Een ingediend gratieverzoek werd afgewezen, waarna hij met zijn drie lotgenoten Gerrit Schuil, Lolle Rondaan en Folkert Bergsma op 14 februari 1944 ter dood werd veroordeeld. Een dag later werd hij gefusilleerd. Oorspronkelijk begraven te Schiphol. Na de bevrijding in mei 1945 werd zijn stoffelijk overschot ontdekt in een meervoudig graf. Herbegraven op het ereveld voor verzetsstrijders te Overveen/Bloemendaal.