---

Buorren Oost

Onze wijk begint op de hoek bij Fongers, eindigt met het bedrijf Althuisius.
De weg - vroeger de weg naar Minnertsga - werd in 1861 als “púndyk”, aangelegd, in '75 werd de huidige asfaltrweg + trottoirs aangelegd.
De huizen werden in verschillende perioden gebouwd.
Het eerste stuk (vanaf de kern van het dorp tot aan de voormalige Hervormde Pastorie) hoorde vroeger tot de kern van het dorp en is dus overwegend ouder. Aan de noordkant van de weg werd met bouwen begonnen en wel met het huidige nr. 14.
De nummers 16 en 18 zijn de jongsten, dus die komen verderop aan de beurt.

No 14: in de westelijke muur van dit huis lezen we op een steen “30 maart 1907 heeft Piet Piebenga den lsten steen gelegd aan dit gebouw”.
Op een gevonden plankje: 8 april 1926 heeft timmerman Klaas Jetzes Bonnema in dit huis een slagerij gebouwd - voor Gerrit Eeltsjes de Boer.
Daar zit dus bijna 20 jaar tussen.
Daarover is bekend, dat meester Baltjes in + 1915 als rentenier dit pand heeft betrokken.
Meester Baltjes was de schoonvader van slager E. de Boer.
Zoon Klaas G. de Boer volgde zijn vader op tot 1959.

Dit is dan weer het jaar waarin onze laatste slager K. Adema en z,n vrouw W.Adema begonnen en helaas eindigden in 1992,maar nu nog wel "rentenieren" in dit huis.

No's 10 - 12
In 1911 werd hier een stelpboerderij gebouwd, waar G.K.Kuiken vee verzorgde.
Tot in de 30er jaren kwam dit jaartal ieder voojaar in sneeuwklokjes boven in gras langs het slootje dat het erf afsloot van de weg.
Zoon K.G.Kuiken begon er de rozenkwekerij.
Pake Gerrit samen met beppe Richtje woonden apart aan de westelijke kant, vandaar die 2 huisnummers.
In 1988 werd de boerderij door brand verwoest en werd deze bungalow er gauw gebouwd, waar nu Jan K.Kuiken en gezin wonen en werken in de grote rozenkassen over de vaart.

No.8 werd in l919 gebouwd als praktijkhuis voor veearts S.Santema en gezin.
In 1954 opgevolgd door zoon Jan H.santema -ook als veearts tot 1982 later gepensioneerd terwijl z'n vrouw S.Santema-Swart er nu nog renteniert.

No 6: dit huis is zowat tegelijk met 8 gebouwd - het echtpaar Swart- Okkinga ging er rentenieren in 1920 -1945.
In 1947 werd in de grote achtertuin (hebben al deze huizen) door fam. Beimers een garagebedrijf gesticht.
Fam.S.Sijbrandij nam dat over, toen fam. Beimers in 1952 naar Australië emigreerde.
In 1977 kwam fam. Miedema.
De huidige bewoner is het garagebedrijf trouw gebleven, maar dan aan de westkant van ons dorp.

No 4 en no2: Zijn in ± 1922-24 als "commissionaris" huizen gebouwd.
No 4 voor Ph.Posthuma - graanhandelaar - al gauw rentenierend.
No 2 voor P.Boomsma - aardappelhandelaar.
De Minnertsgaaster vaart was toen nog de aangewezen transportmogelijkheid voor de agrarische sector, via pramen of ook al via een klein motorbootje, gingen de aardappels en bieten de wereld in.
Boomsma heeft daar destijds zeer degelijk rekening mee gehouden, via een betonpaadje, nu nog goed bruikbaar, kon hij z'n aardappelhandel van het schip in zijn schuurtje brengen.
Later heeft mew. Haukje Post er nog lang gewoond, nu brengt de familie Mollema met 3 kinderen levendigheid in onze buurt.

No 4: Nu bewoond door W.Spoelhof - als directeur van het transportbedrijf Althuisius.
Eerst samen met z'n vader en gezin.
Fam. Baarda woonde er in de oorlog, Sjouke Zondervan en familie later.

No's 2a en 2b: Stammen met elkaar uit andere tijden, andere vervoersmogelijkheden.
Het bedrijf Gebr. Althuisius, in ons dorp begonnen, kreeg hier groeimogelijkheden.
De eerste loods is van 1960, de directeurswoning van W.Althuisius en gezin en nog 2 loodsen kwamen later.

Logistic sept. 99: Het bedrijf ging in andere handen over, heet nu T.D.G.
Er zijn plannen om te verhuizen, voor Tzummarum eigenlijk triest.

No 16: In 1953 bouwde fam. J.Jensma het eerste na-oorlogse huis – als rentenierswoning.
Fam. H.Fongers, eerst nog zeer actief in de bouwsector, maar later ook als "rentenier" volgde.

No. 18: Timmerman van Merode bouwde in 1967 dit huis, net als no 16 eerst, in de vroegere tuin van de Herv.Pastorie, een pracht van een moestuin.
De stijl van bouwen geeft duidelijk aan dat de tijd bepaald niet stil heeft gestaan.
De huizen, die nu als straat aan elkaar sluiten - maar 40 jaar ouder zijn - waren destijds modern! Er was gaslicht!!
Pas 10 jaar en later kwam daar waterleiding, electrisch en telefoon bij, onvoorstelbaar eigenlijk, om van garages maar niet te spreken.

Terug naar no 18. De familie Hiemstra, directeur van de Plastic Fabriek met familie kwam daar wonen, nu toch ook weer "rentenierend".

No 11: De pionier aan de zuidkant van onze straat was fam. Sj. Jepma.
Tot 1957 stond dat huis daar wat eenzaam, maar toen kwam er dan ook de grote buur Nij Bethanië.
Met later de zusterflat er nog bij.
Tegenwoordig woont op no 11 de fam. A. Bonnema.

No 13: Dit huis is eerst bewoond geweest door fam. H.v.d.Zee - medewerker van Bouwbedrijf Fongers - en planter van de grote kastanjeboom.
Het huis wordt nu bewoond door echtpaar D. en A. Groeneveld-de Vries.

No 15: Als eerste bewoners kwamen daar S.en B.Vellinga-Dronrijp en kinderen.
Daarna kwam Sijbren Althuisius met z'n gezin als één van de gebroeders Althuisius, mooi dicht bij het bedrijf,hier wonen, later ook rentenieren.

No 17: werd door het echtpaar Jorritsma gebouwd, traditiegetrouw als renteniershuis in ± 1957.
Mew. L.Jorritsma woont er nog steeds.
Deze 4 woningen werden door bedrijf Fongers gebouwd.

We gaan het "oude"Buorren gedeelte proberen te bekijken.
Hiervan gaan we niet zo vaak ver in de tijd terug.
Naast enkele woonhuizen treffen we daar meerdere meestal grotere gebouwen aan, met geheel eigen gebruik.

No 32: Zo valt aan de noordkant het cafe "Het Wapen van Barradeel"op, met daarnaast 2 woningen aan de dorpskant, aan de andere kant 1 woning plus een kleine herinnering aan een boterfabriekje uit 1887 - + 1904.
Heel goed herinneren we ons nog dat aan de oostkant van het café in de oorlogstijd, door K.J.v.d.Weg, een koets met paard en vaak met koetsier voor vervoer kon zorgen!
Fuormanderij " noemde je zo' n bedrijf.

No 43: Tegenover het café, de entree van het recreatiegebeuren, begonnen in 1974.
In de woegere "Ooft en Fruittuin" gesticht door de heer W.Koning in 1900 later voortgezet door de heren E.Vogels sr. en L.Vogels sr - kunnen de kampeerders goed terecht, ook dankzij de grote, dus windkerende bomen, die vroeger het fruit beschermden.
Naast het kampeerterrein is er een sporthal en een zwembad.
Tennisbanen vindt men er ook.
Dus je kunt rustig zeggen: waar vroeger bessensap werd gekookt, appels, peren, bessen enz. groeiden "groeien" nu de sportprestaties!
Naast de oprit naar dit gebeuren treffen we een klokkenmaker, een woonhuis, Geref.Kerk met pastorie en nog een huis, achter de kerk nog andere gebouwen, een dermate bijzondere groep, waarover we een apart hoofdstuk hebben gemaakt.
No 27. de dokterswoning, al in die functie sinds + 1900, wordt nu bewoond door de artsen C.Rolf en P.Hardijzer, praktijkhuis in de Jel Rinckestrjitte.
Naast het doktershuis nog herinneringen aan beurtdienst O.Post, later Sj.de Jong en de heer Wierda.

No's 25 en23: Dan volgen nog enkele woonhuizen, waar de families Teertstra-v. d.Wal en v. Steinvoorn-Haarsma wonen.
No's 21en 19. tot slot, hier blijkt het vroegere koetshuis, voor de arts, bij te zijn nu als 1 pand bewoond door de fam. Sinnema.
Ouderen herinneren zich nog dat de dokter per koets kwam.
Zo ben je dan even terug in de tijd" een tijd zonder auto's!!
Dan zie je ook weer de slootjes aan de weerskanten van de weg voor je, waar salamanders, kikkers e.d. werden gevangen.
Maar waar het ook schitterend "skoskejeien" was in de ijswinters.

No 22. Zo zijn we dan nog even aan de noordkant van de weg bij de vroegere Herv.Pastorie en het meestershuis van de openbare school.
Beide panden zijn niet meer betrokken bij kerk of school.
De families van Voorst en E.Reins en M.Oosterhuis wonen er nu al enkele jaren met veel genoegen.

Zo zie je maar, een oud Fries gezegde behoudt zijn waarheid.
"Tiden hawwe tiden". "Gaan we straks computeren in het Rusthuis?"

Bijzonderheden:

Mevr. H.Sinnema-de Haan: In 1928 kwam de toen 4 jarige Hilde met haar ouders Theunis en Rinske de Haan-Kloosterman wonen aan de buorren nr. 21.
Ook haar grootouders de fam. M.Kloosterman woonden in de vroegere koetsierswoning.
Nu 7l jaar later woont Hiltje met haar man nog steeds in deze woning.
Al zijn er van twee woningen één gemaakt, op de muur hangen nog steeds twee huisnummers.

Mevr. E. Jorritsma-Miedema.
Op Buorren 17 woont mew. Elisabeth Jorritsma-Miedema.
Zij is met haar 88 jaar de oudste bewoonster (buiten zorgcentrum Nij Bethanië) van onze straat.

Eise-Jan Mollema
Op Buonen 2 woont Eise-Jan Mollema.
Hij is geboren op 29-12-1998 en is dus de jongste bewoner van onze straat.
Sietske Marsum en Siet Santema-Swart.

De Gereformeerde Kerk, Buorren 33
In maart 1890 hoort de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk dat het herenhuis van de Fam. Bijlsma aan de weg naar Minnertsga te koop is.
Dit zeer grote herenhuis (Empire Stijl) met wagenhuis heeft Ate Bijlsma en zijn vrouw Atje Bruinsma waarschijnlijk tussen 1855/1860 laten bouwen.
In nov'. wordt het herenhuis inderdaad gekocht en kan de verbouwing van huis tot kerk en pastorie en het wagenhuis tot catechisatielokaal en consistorie beginnen.

In 1905 wordt de nieuwe pastorie gebouwd zoals we die nu nog kennen.
In 1924 wordt er weer gebouwd en wel een gehele nieuwe kerk.
Johannes Blesma (voorzitter van de kerkenraad) plaatst op24 juli van hetzelfde jaar de eerste steen.
Wel blijft er nog een gedeelte van de oude west muur staan, dit gedeelte muur is nu de oostgevel van de pastorie.
Van 1964 tot 1966 wordt de kerk verbouwd door timmerman Ype Wetterauw, en vele gemeenteleden werken mee.
De torenspits wordt weggehaald om eindelijk van lekkage verlost te zijn.
Op 17 maart 1966 wordt het kerkgebouw officieel in gebruik genomen.
Ale Travaille(voorzifter van de bouwcommissie)draagt het gebouw over aan ds. Jansen.

Na meer dan 100 jaar Gereformeerde Kerk en heel veel gesprekken door de Herv. en Geref. Gemeente om een Samen Op Weg gemeente te worden (ook al waren de fietsen op oudejaarsavond 1988 al samen op weg) voor de mensen lag dit moeilijker.
En nu 1999 hopen we volgend jaar een samen op weg gemeente te zijn.

Christelijke Lagere School, Buorren 31
Op 28 november 1895 wordt de Vereniging tot bevordering van het Christelijk Onderwijs te Tzummarum opgericht.

In 1905 kocht de Chr.Schoolvereniging een gedeelte van de tuin van de Gereformeerde Kerk.
En zo wordt tegelijk met de pastorie een woning voor het hoofd van de Chr.Lagere School gebouwd.
Hierachter komt het schoolgebouw te staan wat de naam "skoalle mei de Bibel" krijgt.
Op 2 januari 1906 wordt de school geopend.
In 1915 wordt het derde lokaal met bestuurskamer en kelder gebouwd en in 1923 volgt het vierde lokaal.
Na meer dan 60 jaar in gebruik te zijn geweest vertoont het oude schoolgebouw ernstige gebreken.
En zo wordt in 1968 met de bouw van een nieuwe school begonnen aan de Johan Roordastrjitte.
Op 20 en 2l november 1969 wordt de school geopend.
De oude school wordt per 1 september 1969 overgedragen aan de gemeente, maar de gedenksteen uit de oude school(nadat die is afgebroken) krijgt wel een plaatsje in de nieuwe bestuurskamer.
De woning van het hoofd van de Chr.L.School blijft wel als zodanig in gebruik.
Pas in 1995 verandert dit, dan wordt de schoolwoning aan de fa. A.Stork verkocht.
De reportage gaat uit van de situatie op 9-9-1999!